iPad trong trường tiểu học

Để chuẩn bị cho năm học mới, trong mùa hè 2014, Ray Trotter - hiệu trưởng của trường tiểu học Wooranna Park (Melbourne, Úc) - cùng các giáo viên trong trường đã tự học cách dùng iPad, cách dùng thiết bị thực tại ảo (virtual reality) và cách lắp ráp rô-bốt. Không thể nói Trotter làm những việc đó chỉ vì học sinh, bởi... chính ông cũng say mê công nghệ. Trotter mong muốn những học sinh nhỏ của mình vui thích khi đến trường giống như khi đến Disneyland! Mỗi bài tập sẽ được giao cho học sinh dưới dạng một "sứ mạng". Học sinh phải dùng các thiết bị thích hợp để thực hiện "sứ mạng" và dùng iPad báo cáo kết quả về "trung tâm" mang tên Mission Control. Trotter bộc bạch: "Chúng tôi luôn tự hỏi: nếu Walt Disney mở trường học thì ông ấy sẽ làm gì? Công nghệ số đang cho chúng ta cơ hội để xây dựng một vùng đất thông tin, nơi mà trẻ em có thể thực hiện những cuộc phiêu lưu".

Dường như Trotter cùng những đồng sự của ông xem vấn đề quan trọng nhất cần giải quyết là: làm sao cho trẻ em thích đến trường, làm sao tận dụng những phương tiện mới để giúp trẻ em "chơi mà học, học mà chơi" hiệu quả hơn trước.

Không chỉ dừng ở mục tiêu tạo hứng thú, một số trường tiểu học tại Hà Lan đã xem công nghệ số là phương tiện để thực hiện tư tưởng giáo dục khai phóng Montessori của thế kỷ 19: trên iPad, trẻ em tự học những gì mình quan tâm, thầy giáo hướng dẫn cho từng em tiếp thu kiến thức theo trình tự riêng, nhưng không lựa chọn thay các em. Các "trường iPad" (tên trường chính thức là Steve Jobs) ở Hà Lan không có chỗ ngồi cố định, không có phòng học cố định, không phân chia lớp học cố định, không có giờ ra chơi cố định, không có thời khóa biểu cố định. Gertjan Kleinpaste - hiệu trưởng của trường Steve Jobs ở Breda (Rotterdam, Hà Lan) - tự tin: "Không phải chạy theo thời khóa biểu nữa. Những gì chúng tôi làm sẽ trở nên khá bình thường vào năm 2020".

Tại nhiều nước, việc dùng iPad (và công nghệ số nói chung) trong trường tiểu học phần lớn vẫn ở giai đoạn thử nghiệm, mỗi trường mỗi khác, thậm chí mỗi lớp mỗi khác. Giáo viên thường dùng các diễn đàn trên mạng để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau về những phần mềm ứng dụng tốt nhất cho từng nội dung của chương trình học.

Dường như có một định đề được thừa nhận thầm lặng: công nghệ số đã gia tăng phi thường hiệu năng của nhiều hoạt động xã hội, tất sẽ có tác động tương tự trong hoạt động dạy và học.

Giữa trào lưu sôi nổi, có những người "dừng lại và suy nghĩ". Nhà báo công nghệ Adam Turner (báo Sydney Morning Herald, 1/2/2014) là người như vậy:

"Ngày càng có nhiều trẻ nhỏ mang máy tính bảng đến trường. Liệu có cần thiết không?

Năm nay con trai tôi lên lớp Năm. Ta hãy gọi cháu là Mars. Đó là bí danh mà chúng tôi dùng khi không muốn Mars biết chúng tôi đang nói về cháu. Mars rất phấn khích khi năm nay được cha mẹ sắm iPad để mang đi học, nhưng tôi không mấy hào hứng.

Khi ai đó nói về công nghệ mới, người lớn chúng ta thường phản bác theo kiểu 'thời tôi còn nhỏ đâu có như vậy'. Tôi luôn cố gắng giữ đầu óc phóng khoáng, không bảo thủ. Mars học trường công, ở đó có sẵn nhiều máy tính để bàn và máy tính xách tay trong từng phòng học, cùng với bảng điện tử nữa. Thế cũng được, nhưng tôi không thích cái kiểu đưa thiết bị mới vào lớp học chỉ vì... có thiết bị. Nói rằng máy tính bảng là 'tương lai' của giáo dục có lẽ chỉ hợp đối với học sinh lớn ở trường trung học, tôi không tin điều này có ích cho Mars, một đứa bé còn mười năm nữa mới đến tuổi làm việc.

Đây là năm đầu tiên trường của Mars đưa iPad vào lớp học. Tôi phải ghi nhận rằng hội đồng trường đã cân nhắc cẩn thận về việc này. Để không phải mò mẫm cách làm, họ đã mời một người tư vấn, có kinh nghiệm triển khai dự án iPad ở trường tiểu học khác. Dù vậy, cuộc họp phụ huynh vẫn không làm thay đổi ý kiến của tôi về việc dùng iPad trong trường tiểu học. Họ quá chú tâm vào những chức năng hay ho này nọ của chiếc máy tính bảng, nhưng không biết chắc sẽ giáo dục tốt hơn ra sao so với việc dùng máy tính PC trong lớp.

Những người ủng hộ nhiệt tình việc dùng máy tính bảng trong lớp học luôn hào hứng kể lể về những ứng dụng có thể giúp ích cho học sinh khi ngồi trong lớp lẫn khi làm bài ở nhà. Nào là trẻ nhỏ có thể dàn dựng phim ảnh, sáng tác bài nhạc, có thể thiết kế những sơ đồ có tính tương tác, thực hiện đủ loại ý tưởng mới qua các bài tập. Người ta nói rằng có đứa trẻ đã dùng iPad để làm bài tập suốt buổi tối, tạo ra được một đoạn phim búp-bê.

Giống như cha, Mars yêu thích công nghệ và thường nói với chúng tôi liên tu bất tận về những điều tuyệt vời mà iPad làm được. Đến mức chúng tôi phải đề ra luật mới: trong bữa tối không được nhắc đến iPad, cũng như không được nói về Star Wars trước đây. Hiểu con mình, tôi biết Mars sẽ ngày càng lãng phí thời gian với iPad hơn là dùng nó để học, cũng như nhiều bạn học của tôi hồi nhỏ chỉ thích vẽ nhăng vẽ cuội hơn là suy nghĩ về nội dung bài tập. Tôi đang cố gắng làm cho Mars hiểu rằng iPad chỉ là một công cụ khác để học, giống như cái thước hay cái máy làm tính vậy thôi, điều quan trọng vẫn là học.

Mars rất thông minh và Venus - em gái của Mars cũng vậy. Cả hai đều rất thích đọc, thích học. Chúng tôi tin chắc Mars vẫn học giỏi với bảng con và phấn. Dĩ nhiên không phải đứa trẻ nào cũng thích học và tôi phải thừa nhận rằng iPad có thể tạo ra sự khác biệt. Tôi biết có nhiều cách học khác nhau và iPad có thể đáp ứng những nhu cầu khác nhau trong lớp học.

Sẽ rất tốt nếu iPad có thể giúp những học sinh kém quan tâm hơn đến những gì diễn ra trong lớp. Tôi không muốn khăng khăng nói rằng 'con tôi không cần đến iPad trong lớp, nên những đứa trẻ khác cũng vậy'. Cần có cách đo lường để chứng tỏ vào cuối năm học iPad đã giúp những học sinh kém tiến bộ ra sao.

Riêng tôi, tôi vẫn nghĩ đưa máy tính bảng vào trường tiểu học là quá sớm. Tôi không nghĩ rằng Mars cần đến iPad để học lớp Năm. Nói đến chuyện đưa iPad vào bậc mầm non thì càng dại dột. Có lẽ chỉ nên cho học sinh dùng máy tính bảng từ lớp Bảy. Nhưng đến lúc Mars trở thành học sinh trung học, có thể người ta chẳng dùng iPad nữa và bắt đầu dùng thứ gì đó khác.

Bạn có nghĩ con mình cần mang thiết bị công nghệ riêng đến lớp? Các cháu có thực sự thụ hưởng lợi ích gì từ đó không?".

Turner không tin máy tính bảng làm cho việc học của trẻ em tốt hơn vì chưa có điều gì khả dĩ thuyết phục được ông. Những lợi ích được nêu ra chỉ mới là phác thảo mơ hồ. Turner đề nghị phải có cách đo lường rõ ràng.

Quả thực, mang chiếc máy tính bảng vào lớp học chỉ mới là bước đầu nhỏ bé. Dựa trên lợi ích của trẻ em, có lẽ vấn đề sẽ ngày càng sáng tỏ. Dĩ nhiên, sẽ không có kết quả tốt đẹp nào cho trẻ em nếu dựa trên lợi ích của... người lớn.

NGỌC GIAO